GEBELİK VE ULTRASONOGRAFİ
Ultrason cihazları , kulağın duyamayacağı yüksek frekanstaki ( ultra – sound) ses dalgaları üreten bir prob yardımıyla, incelenecek dokunun yoğunluk farkından faydalanarak geri dönen ses dalgalarının algılanmasını ve bir ekran (monitor) üzerinde görünmesini sağlamaktadır.Uygulamada değişik teknikler kullanılmaktadır. Bunlar:
2 BOYUTLU ULTRASON : En ve uzunluk boyutlarının tek düzlemde görüntülenmesi olup en sık uygulanan geleneksel ultrason türüdür.
3 BOYUTLU ULTRASON : 2 boyutlu ultrasona derinlik boyutunun da katılması ile elde edilen görüntülemedir.
4 BOYUTLU ULTRASON : 3 boyutlu (uzaysal) görüntünün zaman değişimini de gösterebilen ultrason tekniğidir. Böylece anne karnında inecelenen fetusun hareketleri de; örneğin parmak emmesi, tekmelemesi, esnemesi gibi görülebilmektedir.
Bugünkü bilgilerimiz göre gebelikte gerekli durumlarda uygulanan ultrasonografinin fetus için zararlı olabileceği yönünde yeterli bilimsel bir kanıt olmadığını söyleyebiliriz.Ultrasonografi ile anne adayı ve bebeğin elde edeceği fayda (erken tanı), halen oluştuğunu bilmediğimiz zarardan kesinlikle çok daha fazladır.
Bebelikte ilk ultrason muayne zamanı, amacına uygun olarak hastaya göre değişiklik gösterse de hasta doktoruna geldiği ilk muayenesinde ultrasona alınmasında fayda vardır. Genel olarak gebeliğin erken döneminde yapılan ultrasonografi, gebelik haftasının belirlenmesinde son adet tarihinden daha hassas kabul edilir.İkiz ya da diğer çoğul gebelik şekilleri erken gebelik dönemlerinden itibaren ultrasonografide rahatlıkla saptanabilir. Fetusun gebelik süresinde gelişiminin değerlendirilmesi, anomalilerin belirlenmesi ve organ patolojilerinin belirlenmesinde kullanılmaktadır.
11-14. haftalarda yapılan incelemede ikili testin parçası olarak ense kalınlığına ve burun kemiğine bakılmaktadır. Böylece özellikel down sendromu (mongolizm), olmak üzere bir çok patoloji tanınabilmektedir.
19.-23. gebelik haftaları arasında yapılan ultrasonografide bebeğin ayrıntılı incelenmesi ve büyük anomalilerin belirlenmesi mümkündür. Bunlar arasında anensefali (bebeğin beyin dokusunun olmaması) gibi hayatla bağdaşmayan anomaliler ve yarık dudak, hidrosefali, el-ayak yokluğu, idrar yollarındaki tıkanıklıklar saptanabilir. Belirgin patolojiler dışında izlenebilen küçük anormallikler de bazı sendromlar açısından yol gösterici olabilir.Yine bu dönemlerde yapılan ultrasonografide bebeğin cinsiyeti belirlenebilir.
Bebek dışında amnion sıvısı (bebeğin suyu), plasenta (bebeğin eşi), kordon, rahim ve yumurtalıkların da değerlendirilmesi önemlidir. Bazı durumlarda bebeğin ileri tanı yöntemleri ile de değerlendirilmesi gerekmektedir. Amniosentez (bebek suyundan örnek alınması), kordosentez (bebeğin kordonundan kan alınması) gibi incelemeler ultrasonografi eşliğinde yapılmaktadır.
Gebelikte takibinde ultrasonografi, gebelik başlangıcından bitişine dek bebeğin sağlığı ile ilgili verdiği bilgiler açısından vazgeçilmez bir yöntemdir.
Uzm. Dr. Figen Eksert
Radyoloji Uzmanı